James Webb տիեզերական աստղադիտակը գործարկվել է 2021-ի Սուրբ ծննդյան օրը, սակայն 2023-ին լրանում է նրա գործունեության առաջին ամբողջական տարին: Այս տարի աստղադիտակն արել է հազարավոր լուսանկարներ, որոնք ոչ միայն հաճելի են աչքին, այլև գիտնականներին հետազոտության համար բազմաթիվ արժեքավոր նյութեր են տալիս։
Ձեր ուշադրությանն ենք ներկայացնում 11 ամենատպավորիչ լուսանկարները, որոնք James Webb-ն արել է այս տարվա ընթացքում։
Աստղային երկվորյակների այս զույգը՝ Հերբիգ-Հարո 46/47-ը, գտնվում է Երկրից մոտ 1500 լուսատարի հեռավորության վրա։ Աստղերը հազիվ մի քանի հազար տարեկան են և դեռ գտնվում են ակտիվ «զարգացման» փուլում՝ դրա համար օգտագործելով աստղային փոշու և գազի շրջակա ամպերը․ Արեգակի չափ աստղի հասունանալու համար միջինը 50 միլիոն տարի է պահանջվում:
Այս լուսանկարում երևում են Օրիոնի միգամածությունը և Տրապեզիայի կլաստերը, պայծառ աստղային գոյացության մի զույգ, որը գտնվում է Երկրից 1600 լուսատարի հեռավորության վրա: Այս կազմավորումները պարունակում են 700 երիտասարդ աստղեր զարգացման տարբեր փուլերում, որոնցից չորսը կարելի է տեսնել նույնիսկ սիրողական չորս դյույմանոց աստղադիտակով։ Այս աստղերից ամենապայծառը 20,000 անգամ ավելի պայծառ է, քան Արեգակը:
Վոլֆ-Ռայեի աստղը, որը գտնվում է Արեգակնային համակարգից 15,000 լուսատարի հեռավորության վրա, կարելի է հանգիստ անվանել բացառիկ. Ծիր Կաթինի գալակտիկայում կա առնվազն 100 միլիարդ աստղ, իսկ Վոլֆ-Ռայեթի նման աստղերի թիվն ընդամենը 220 է։ Այս աստղի ջերմաստիճանը 20-40 անգամ ավելի բարձր է, քան Արեգակինը, ուստի այն արագ կորցնում է իր ջրածնային թաղանթը` մերկացնելով իր հելիումի միջուկը: Դրա պատճառով այս աստղի «կյանքը» կարճ կլինի՝ ընդամենը մի քանի հարյուր հազար տարի հետո այն կլուծվի տիեզերական փոշու մեջ: Համեմատության համար նշենք, որ Արևը «կապրի» մոտ 10 միլիարդ տարի։
Ստորև ներկայացված լուսանկարում երևում է հանրահայտ Օղակաձև միգամածությունը, որը գտնվում է Երկրից 2000 լուսատարի հեռավորության վրա։ Այն նույնպես անհետանում է, բայց, ի տարբերություն Վոլֆա-Ռայեի, նա դա անում է «առանց շտապելու»:
Պատահական չէ, որ NGC 6822 գալակտիկան կոչվում է գաճաճ գալակտիկա՝ այն ունի ընդամենը մոտ 10 միլիոն աստղ: Համեմատության համար նշենք, որ Ծիր Կաթինում կա 100 միլիարդ աստղ: Չնայած իր համեստ չափերին, գալակտիկան շատ տպավորիչ է թվում. այն ունի հսկայական փոշու պոչ, որի լայնությունը 200 լուսատարի է, և աստղերի խիտ կլաստերը փայլում է Արեգակից 100,000 անգամ ավելի պայծառ:
Պարուրաձև M51 գալակտիկան, որը գտնվում է Երկրից 27 միլիոն լուսատարի հեռավորության վրա, առանձնանում է իր թևերի նրբագեղությամբ և կոմպակտ կառուցվածքով։ Այն ունի նաև ուղեկից գալակտիկա՝ NGC 5195, և երկու գալակտիկաները կարծես պարանքաշոցի «խաղան» իրենց ձգողականության ուժի շնորհիվ, որտեղ ակնհայտորեն հաղթում է NGC 5195-ը: Դրա ձգողականության ազդեցությունը բացատրում է M51-ի թևերի կառուցվածքը։
Օրիոնի միգամածությունը պարունակում է Orion Bar կառուցվածքը, որը ձևավորվել է շրջակա երիտասարդ տաք աստղերի հզոր ճառագայթումից:
IC 348 աստղային կլաստերի ձևավորման համար պահանջվել է ընդամենը հինգ միլիոն տարի: Այն գտնվում է Երկրից մոտ 1000 լուսատարի հեռավորության վրա և բաղկացած է մոտ 700 աստղից։
Հսկայական Պանդորա կլաստեր գալակտիկան, որը հայտնի է որպես Abell 2744, իրականում չորս աստղային կուտակումների հավաքածու է: Այն գտնվում է Երկրից 3,5 միլիարդ լուսատարի հեռավորության վրա և ունի ապշեցուցիչ 350 միլիոն լուսատարի տրամագիծ:
Ռհո Օֆիուչին երիտասարդ և տաք աստղերի ամպային համալիր է, որը գտնվում է Երկրից ընդամենը 460 լուսատարի հեռավորության վրա: Այս կլաստերի աստղերի մեծ մասն իր չափերով համեմատելի է Արեգակի հետ, միայն S1-ն է նկատելիորեն ավելի մեծ:
James Webb-ը լուսանկարում է ոչ միայն հեռավոր գալակտիկաները, այլև Արեգակնային համակարգի օբյեկտները: Ահա, օրինակ, Սատուրնի և դրա 146 արբանյակներից մի քանիսի գեղեցիկ լուսանկարը:
Հետևեք NEWS.am Tech-ին Facebook-ում և Twitter-ում