Մարսի վրա ժամանակին եղել են կյանքի համար «նպաստավոր պայմաններ». Curiosity մարսագնացի նոր բացահայտումները

Մարսի մի քանի խառնարաններում գիտնականները հայտնաբերել են հետքեր, որոնք ցույց են տալիս, որ ժամանակին այնտեղ գետեր են հոսել: Ամենայն հավանականությամբ, նախկինում Կարմիր մոլորակն իրականում կյանքի համար հարմար պայմաններ է ունեցել։

Վերլուծելով Մարսի վրա գտնվող Գեյլի խառնարանից NASA-ի Curiosity մարսագնացի հավաքած տվյալները՝ հետազոտողները հայտնաբերել են համոզիչ ապացույցներ այն մասին, որ ժամանակին Մարսի մակերևույթի վրա եղել է գետերի ցանց, որը գուցե ավելի ընդարձակ է, քան նախկինում ենթադրվում էր:

«Մենք ապացույցներ ենք գտնում, որ Մարսը հավանաբար գետերի մոլորակ է եղել»,- ասել է հետազոտության գլխավոր հեղինակ, Փենսիլվանիա նահանգի համալսարանի երկրաբան Բենջամին Կարդենասը։

Երկրի վրա գետերը վճռորոշ դեր են խաղում կենսաապահովման համար անհրաժեշտ քիմիական, սննդանյութերի և նստվածքների ցիկլերի պահպանման գործում։ Մարսի երբեմնի գետային համակարգերի նույնականացումը, այսպիսով, կարող է նշանակալից առաջընթաց լինել Կարմիր մոլորակի վրա կյանքի նշաններ գտնելու հարցում:

«Մեր հետազոտությունը ցույց է տալիս, որ Մարսը կարող էր ունենալ շատ ավելի շատ գետեր, քան նախկինում ենթադրվում էր, ինչը, անշուշտ, ավելի լավատեսական պատկերացում է տալիս Մարսի վրա հնագույն կյանքի մասին»,- հավելել է Կարդենասը։

Ռելիեֆի հողային այս կազմավորումները, որոնք նկատել են գիտնականները (զառիթափ լանջեր, լեռնաշղթաների մաշված և կրճատված եզրեր) գտնվել են եղել մի քանի փոքր խառնարաններում, սակայն ի սկզբանե դրանք չեն համարվել որպես ջրի հետևանքով գոյացած կազմավորումներ։

Մարսի գետերի մասին առաջին տվյալներն ստացվել են Կարմիր մոլորակն ուսումնասիրած առաջին ուղեծրային սարքի՝ Mariner 9-ի միջոցով, որը նկարահանել է չորացած գետահուները և մոլորակի մակերեսին ջրհեղեղների հետքերը: Մարսի վրա ջրի առկայության վերաբերյալ հետագա ապացույցները ձեռք են բերվել մարսագնացների միջոցով, օրինակ՝ ծծումբ պարունակող միացությունների առկայությունը, ինչպիսին է ժարոզիտը, որը սովորաբար ձևավորվում է ջրային միջավայրում: Բացի դրանից, մարսագնացներն ու ուղեծրային սարքերը հայտնաբերել են լեռնաշղթաներ, որոնք ստեղծվել են հին գետահուներում նստվածքային կուտակումների արդյունքում:

Մարսի վրա ռելիեֆային այս կազմավորումների հայտնաբերումը ցույց է տալիս, որ այստեղ գոյություն է ունեցել ավելի ընդարձակ գետային համակարգ, քան նախկինում ենթադրվում էր: Այս լանդշաֆտները բաղկացած են փոփոխական զառիթափներից, կրճատված լեռնաշղթաներից, որոնք ձևավորվում են, երբ գետահուներում կուտակված նստվածքային նյութը հետագայում քայքայվում է որևէ ուղղությամբ, հավանաբար քամիների պատճառով:

Իրենց համակարգչային մոդելը վարժեցնելու համար Բենջամին Կարդենասը և Փենսիլվանիա նահանգի համալսարանից Քեյթլին Սթեյսին ուսումնասիրել են խառնարաններում ռելիեֆային այս կազմավորումների՝ Curiosity-ի արած պատկերները, Մեքսիկական ծոցի հատակի նստվածքային շերտերի 3D սկանավորումները, որոնք նկարել են նավթային ընկերությունները 25 տարի առաջ: Արդյունքում համակարգչային մոդելը հաջողությամբ մոդելավորել է էրոզիայի պրոցեսը, որը Մարսի մակերեսին ձևավորել է ռելիեֆային այս կազմավորումները։

Curiosity-ի նախորդ դիտարկումները ևս հաստատել էին հեղուկ ջրի առկայությունը Գեյլի խառնարանում, որը ներկայումս ուսումնասիրում է մարսագնացը: Նոր հայտնաբերված ռելիեֆային այս կազմավորումները նոր լույս են սփռում Գեյլի խառնարանի ջրային զանգվածի կառուցվածքի վրա:

Հետազոտությունը հրապարակվել է Geophysical Research Letters-ում: