Վնասակար ի՞նչ նյութեր են հայտնաբերվել Միջազգային տիեզերակայանի օդում

Միջազգային տիեզերակայանում (ՄՏԿ) մթնոլորտը հեռու է ստերիլ լինելուց և իրականում նույնիսկ ավելի աղտոտված է, քան Եվրոպայի և ԱՄՆ-ի բնակիչների միջին վիճակագրական տներում։ Նման անսպասելի եզրակացության են եկել Բիրմինգհեմի համալսարանի (Մեծ Բրիտանիա) գիտնականները։

Բրիտանացի գիտնականների խումբը ՄՏԿ-ի օդում փոշու քիմիական բաղադրության եզակի ուսումնասիրություն է անցկացրել՝ օգտագործելով փոշեկուլների վակուումային տոպրակները, որոնցով   անձնակազմը  մաքրում է ՄՏԿ-ի օդափոխության համակարգի օդային զտիչները: Կայանը ժամում 10 անգամ թարմացնում է օդը, իսկ փոշու մասնիկները, մազերը և փշրանքները նստում են կայանի մակերևույթին կամ զտիչների վրա։ Զտիչները մաքրվում են փոշեկուլներով  շաբաթը մեկ անգամ։ Մի քանի լցված վակուումային տոպրակներ բերվեցին Երկիր, և դրանցից մեկն ուղարկվեց Բիրմինգհեմի համալսարան: Տոպրակի պարունակության ուսումնասիրության արդյունքները հիմք են ծառայել գիտական հրապարակման համար։

Հետազոտությունը ցույց է տվել, որ օդի պոտենցիալ վտանգավոր քիմիական աղտոտիչների խտությունը ՄՏԿ-ում կարող է ավելի մեծ լինել, քան փոշու խտությունը ԱՄՆ-ի և Արևմտյան Եվրոպայի տներում: Կայանում որոշ քիմիական նյութեր  նույնպես գերազանցում են Երկրի տներում եղած խտությունը: Այս տվյալները ընդգծում են կայանների և սարքավորումների կառուցման համար նյութերի ընտրության, ինչպես նաև տիեզերական բնակության մոդուլներում և բնակավայրերում օգտագործելու համար նյութերի ընտրության հարցում առավել զգույշ մոտեցման կարևորությունը:

ՄՏԿ-ի փոշու նմուշներում հայտնաբերվել է անցանկալի և անգամ վտանգավոր քիմիական միացությունների   սպեկտր: Միաժամանակ հայտնաբերվել են  պոլիբրոմացված դիֆենիլ եթերայուղեր (PBDE), որոնք սովորաբար օգտագործվում են գործվածքին և պլաստմասային հրակայունություն հաղորդելու համար: Հայտնաբերվել են նաև բրոմացված հակահրային հավելանյութեր և ֆոսֆորօրգանական եթերայուղեր, որոնք օգտագործվում են շինարարության և կահույքի արդյունաբերության մեջ, ինչպես նաև պերֆտորալկիլային նյութեր (PFAS), որոնք օգտագործվում են գործվածքները բծերից պաշտպանելու համար:

Բացի այդ, գիտնականները հայտնաբերել են պոլիցիկլիկ բուրումնավետ ածխաջրածիններ (PAHs), որոնք արտազատվում են ածխաջրածնային վառելիքի այրման ժամանակ, և շինանյութերում օգտագործվող  պոլիքլորացված բիֆենիլներ (PCBs)։ Կայանում հայտնաբերվել են նաև կայուն օրգանական աղտոտիչների դասի մի շարք քիմիական միացություններ։

Այս արդյունքները ընդգծում են ՄՏԿ-ում օգտագործվող նյութերի նկատմամբ հեռատես մոտեցման կարևորությունը՝ հաշվի առնելով դրանց ազդեցությունը անձնակազմի   առողջության վրա: Միկրոպլաստիկի բարձր խտությունը կարող է կապված լինել ճառագայթման ազդեցության հետ և հետագա հետազոտություն է պահանջում: