Ի՞նչ խնդիրներ կան շինարարության ոլորտում․ հարցազրույց Վարդան Մարությանի հետ

2008-ի ֆինանսական ճգնաժամից առաջ անշարժ գույքի շուկայում աճի պատճառները տարբերվում են 2014-2015 թվականներից հետո գրանցված աճի պատճառներից։ Այս մասին EconoMIX ծրագրի հեղինակ Սուրեն Պարսյանի հետ զրույցում ասել է ML Mining ընկերության գլխավոր տնօրենի առաջին տեղակալ Վարդան Մարությանը։

Նա հավելել է, որ մինչ 2008-ը անշարժ գույքի շուկայում աճ կար, բայց ոչ այնքան, որքան հիմա է։

«Այն ժամանակ տնտեսությունն ավելի մոնոպոլիզացված էր։ Բացի դրանից՝ շինարարությունը զարգանում էր հիմնականում Երևանի կենտրոնում։

Այն ժամանակ այս կամ այն գործարարը, որ կապիտալ էր կուտակում, ներդրում էր անում անշարժ գույքի ոլորտում, քանի որ, ցավոք, այլ տեղ չկար, ապրանք ներկրելու կամ այլ բիզնեսով զբաղվելու հնարավորություն չկար։ Այդպիսին էր իրականությունը։ Միակ վստահելի ոլորտը, որտեղ կարելի էր միջոցներ ներդնել, անշարժ գույքն էր:

Բացի դրանից՝ այստեղ անշարժ գույք են ձեռք բերել նաև 1990-ականներին Հայաստանից արտագաղթած և արտասահմանում ֆինանսական կապիտալ կուտակած մեր հայրենակիցները։ Այդ ժամանակաշրջանի մեկ այլ առանձնահատկություն էր ներքին աշխատանքային միգրացիան մարզերից դեպի Երևան, ինչը նույնպես բնակարանների պահանջարկ առաջացրեց մայրաքաղաքում։

Սակայն 2008 թվականի համաշխարհային ֆինանսական ճգնաժամից հետո վաճառքներն անկում ապրեցին, դրանց հետևից՝ նաև գները, որոնք նորից սկսեցին աճել 2014-2015 թվականներին՝ հիփոթեքային վարկեր ունեցողների եկամտահարկի վերադարձի ինստիտուտի ներդրումից հետո։ Այդ ժամանակահատվածի համար նման որոշումն արդարացված էր, քանի որ տնտեսական բաղադրիչի խթանմանը զուգընթաց այս կերպ լուծվեցին նաև սոցիալական խնդիրները»,- նշեց Մարությանը։

Նա բացատրեց, որ ոլորտը սկսեց զարգանալ, բայց ոչ միայն եկամտահարկի վերադարձի ինստիտուտի ներդրման, այլև մշակութային փոփոխությունների շնորհիվ։

«Այժմ մարդիկ, որոնք պատրաստվում են ամուսնանալ, ավելի հաճախ են մտածում առանձին տուն գնելու մասին, քան նախկինում: Նկատվում է նաև մեկ այլ միտում. երիտասարդները դիտարկում են ծնողներից առանձին իրենց համար բնակարան ձեռք բերելու հնարավորությունը՝ անկախ ամուսնական կարգավիճակից։

Այս ամենը հանգեցրեց նրան, որ 2018-2019 թվականներին կառուցված բազմաբնակարան շենքերը մեծ պահանջարկ ունեին, ինչը հանգեցրեց շուկայի գերտաքացման, որում հայտնվեցին խաղացողներ, որոնք առաջնորդվում էին զգացմունքներով։ Հաճախ նրանք կառուցում էին մեկ շենք և մեծ պահանջարկի պատճառով որոշում շարունակել այդ գործունեությունը։

2018 թվականից մինչև 2020 թվականը շատ քիչ միջոցներով էր հնարավոր իրականացնել նախագիծը։ Գնորդին ֆինանսավորում էր կառավարությունը՝ հիփոթեքային վարկ ունեցողներին նրանց եկամտահարկը վերադարձնելու տեսքով, իսկ գնորդն էլ իր հերթին ֆինանսավորում էր կառուցապատողին։ Վերջինս ներդնում էր այդ խոշոր միջոցները և իրականացնում նախագիծը։ Սակայն պատկերն այլ կլինի, երբ գումարները վերջանան, իսկ վաճառքի տեմպերը չմնան նույնը, ինչ հիմա։ Հետևաբար, կլինեն կառուցապատողներ, որոնք կհայտնվեն անսպասելի վիճակում։ ML Mining ընկերությունը հնարավորություն ունի իրականացնելու բազմաթիվ այլ ծրագրեր, սակայն խուսափում է դրանից՝ հաշվի առնելով շուկայում տիրող իրավիճակի սթափ գնահատումը»,- ընդգծեց ML Mining ընկերության ներկայացուցիչը։

Ըստ նրա՝ նաև խնդիր է այն, որ հարակից այլ ենթակառուցվածքներ (ջուր, էլեկտրաէներգիա և գազ) պատրաստ չէին բնակարանների պահանջարկի կտրուկ աճին։

«Բացի դրանից՝ շինարարության ոլորտում կա աշխատուժի պակաս, ինչը նույնպես պայմանավորված է ոլորտի արագ աճով»,- ասաց Մարությանը։

Նա նշեց, որ գնորդը բնակարան ընտրելիս սովորաբար կենտրոնանում է մակերեսի, տան գտնվելու վայրի, հարմարավետության, գնի վրա։ Նա կոչ արեց հաշվի առնել նաև այլ գործոններ։

«Մենք ունենք 10-ից ավելի ակտիվ հանքավայրեր, ունենք այս ոլորտի ամենամեծ տեխնիկական պարկը։ Մենք, սկսելով հանքարդյունաբերության ոլորտից, կարողությունները տեղափոխեցինք շինանյութերի արտադրության վրա, իսկ հետո՝ տների կառուցման, փորձելով փակել այս ցիկլը։

Մենք այն կառուցապատողներից չենք, որ մեկ-երկու շենք են կանգնեցրել, հետո, երբ գործերը վատացել են, փակել են գրասենյակի դռները։ Գնորդի համար կարևոր է հաշվի առնել, թե ինչ զարգացման պատմություն ունի այս ընկերությունը, ինչ ժամկետներում են ավարտվել նրա նախկին նախագծերը և այլն։ Հանքերի գոնե մի մասի համար մենք պարտավորություններ ունենք պետության նկատմամբ, արտադրություն ենք հիմնել, ծրագրեր ենք իրականացնում։ Կարևոր է նաև պետական ​​նախագծերին մասնակցությունը։ Մենք առողջ փոխգործակցություն ենք հաստատել պետական ​​կառույցների հետ»,- ասաց Մարությանը։

Նա նշեց, որ կառուցապատողների մի զգալի մասը երկարացնում է ծրագրի ավարտի ժամկետը, սակայն, իր գնահատմամբ, դեպքերի մեծ մասում այս հարցում լուրջ խնդիրներ չկան։

«Իհարկե, լինում են դեպքեր, երբ պետք է անհանդուրժողականություն ցուցաբերել նման երևույթների նկատմամբ։ Սրանք այն նախագծերն են, որոնցում սուբյեկտը նախաձեռնել է նախագիծը և այլևս չի ցանկանում ֆինանսավորել այն, քանի որ, օրինակ, իր ռեսուրսները տեղափոխել է ավելի շահավետ ուղղությամբ։

Բայց լինում են դեպքեր, երբ ժամկետները հետաձգվում են օբյեկտիվ պատճառներով։ Օրինակ՝ ենթակապալառուները կարող են պատրաստ չլինել աճի արագ տեմպերին, ինչը հանգեցնում է շղթայական խնդրի:

Խնդիրներ կարող են առաջանալ գազի, էլեկտրաէներգիայի կամ ջրամատակարարման միացման, ինչպես նաև շինանյութերի հետ կապված։ Նման դեպքերին պետք է ավելի հանգիստ վերաբերվել։ Այլ հարց է, երբ շինարարությունը կանգ է առնում և չի ընթանում։ Բացի դրանից՝ պետական ​​գերատեսչությունները նույնպես գերծանրաբեռնված են շինարարության ոլորտի աճի պայմաններում»,- հավելեց ML Mining ընկերության ներկայացուցիչը։

Նա գնորդներին հորդորեց հաշվի առնել, որ կառուցապատողն ամենաշատն է շահագրգռված, որպեսզի ավարտին հասցնի շինարարությունը։ 

Մանրամասները դիտեք հարցազրույցում.