Նորարարություն պետական հատվածում. ինչո՞ւ պարզապես հետաքրքիր ծրագիր կամ ծառայություն ներդնելը բավարար չէ

Հայաստանում վաղուց է խոսվում նորարարության և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտի զարգացման կարևորության մասին, սակայն Գլոբալ ինովացիոն ինդեքսում, որը համարվում է տնտեսության նորարարության չափման ամենավստահելի աղբյուրներից մեկը, տարեցտարի երկրի դիրքերը փաստացի վատանում են։ Դրա պատճառը, ինչպես կարծում են շատ փորձագետներ, երկրում նորարարության ներդրման և կառավարման համակարգված մոտեցման բացակայությունն է:

Ինչո՞ւ է նորարարությունն այդքան կարևոր պետական ​​հատվածում: Ինչո՞ւ բավարար չէ պարզապես մտածել նորագույն տեխնոլոգիաներով կամ մոտեցումներով հետաքրքիր և օգտակար ծառայություն կամ ծրագիր: Ինչպե՞ս ճիշտ ներկայացնել նոր ծրագրեր և ծառայություններ, որպեսզի դրանք իսկապես ծառայեն իրենց նպատակներին: Ինչպե՞ս վարվել նորարարությանը ցուցադրվող դիմադրության հետ կազմակերպություններում, հաստատություններում և հասարակությունում: Այս և շատ այլ թեմաներ քննարկվեցին պետական հատվածում նորարարություններին նվիրված երկրորդ ֆորումի ընթացքում, որը կազմակերպել էր Հայաստանում ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագիրը՝ ԿԶՆ ազգային նորարարական կենտրոնի և «Քաղաքապետերը հանուն տնտեսական աճի» (M4EG) ծրագրի միջոցով:

Հայաստանում ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի ներդրումային և ֆինանսական պորտֆելի ղեկավար Տիգրան Ճորոխյանը NEWS.am Tech-ի հետ զրույցում ասաց, որ որպեսզի երկիրն իսկապես դառնա նորարար, համակարգային փոփոխություններ են պետք, ոչ թե հատվածային ներդրումներ կամ ծրագրեր։ Համակարգն ինքը, ըստ նրա, պետք է փոխվի, պետք է դառնա ավելի ճկուն, բարենպաստ նորարարների աշխատանքի համար։

«Նորարարությունը միայն տեխնոլոգիա չէ, դա մտածողության ճկունությունն է, նոր իրողություններին հարմարվելը, մեր ներկայիս, հարմարավետ գործելաոճը փոխելը՝ հօգուտ նորի»,- նշեց նա։

Ներդնել նոր ծրագիր կամ ծառայություն. առաքելությունն իրականանալի՞ է

Որպեսզի երկրում ծրագիրը կամ նոր ծառայությունը ճիշտ աշխատի, բավական չէ, որ այն ինքնին լավը լինի. կարևոր է նաև հասկանալ, թե այն որքան պահանջարկ կունենա, ինչպես կընդունվի հասարակության կողմից, ինչպիսին այն պետք է լինի շահառուների կողմից ճիշտ ընկալվելու համար, և ինչ միջոցներ են անհրաժեշտ դրա առաջմղման համար։

Ինչպես նշեց Ճորոխյանը, ինչ-որ նախարարություն կարող է իսկապես օգտակար և լավ ծրագիր ներդնել, օրինակ՝ բնակչության շրջանում սքրինինգային հետազոտություններ անցկացնելը կամ տարբեր առցանց ծառայություններ։ Սակայն ինչ-ինչ պատճառով այդ ծառայությունները կարող են պահանջված չլինել քաղաքացիների շրջանում։ Նման իրավիճակներում  ​​կազմակերպության մասնագետները, որտեղ աշխատում է Ճորոխյանը, կարող են հատուկ գործիքակազմի օգնությամբ պարզել, թե կոնկրետ ինչն է խանգարում քաղաքացիներին օգտվել առաջարկվող ծառայությունից՝ դրա հասանելիությունը, անհամապատասխանությունը մարդկանց կարիքներին, մարդկանց տեղեկացվածության պակասը, վախերը, կամ այլ բան:

Բազմաթիվ ծառայություններ և ծրագրեր ներդնելիս, հատկապես նորարար, հնարավոր է բախվել մի շարք գործոնների, որոնք կխանգարեն դրանց արդյունավետ աշխատանքին։ Եթե ​պարզեք, թե որոնք են այդ գործոնները, հասկանաք և հաշվի առնեք դրանք, ցանկալի է նախագծի նախագծման և մշակման փուլում, և ոչ թե պոստֆակտում, դա կօգնի հնարավորինս ճիշտ և գրագետ մշակել և իրականացնել այդ նախագիծը, և արդյունքում այն կծառայի իր նպատակներին, իսկ շատ տհաճ անակնկալներից հնարավոր կլինի խուսափել:

«Եթե ուսումնասիրենք և հասկանանք, թե ինչ ծառայություն է պետք մարդուն, ինչպես է մարդը ցանկանում ստանալ այս ծառայությունը, ընդհուպ մինչև այն, թե ինչ գույնի պետք է լինեն կոճակները կայքում, ինչ է պատրաստ մարդը ինքնուրույն անել, և որտեղ է անհրաժեշտ ինչ-որ գործընթացի ավտոմատացում, մենք կարող ենք ստեղծել այնպիսի ապրանք, որը հարմար և հասկանալի կլինի քաղաքացիների համար, և որից նրանք կօգտվեն, և հետո տհաճ անակնկալներ չեն լինի»,- նշեց Ճորոխյանը։

Նրա խոսքով՝ և՛ ֆորումի, և՛ դրա կազմակերպիչների գլոբալ նպատակն է ստեղծել, այսպես կոչված, ինովացիոն պրակտիկների համայնք պետական հատվածում, որին հնարավոր կլինի զինել անհրաժեշտ գործիքներով և գիտելիքներով, որպեսզի նրանք իրենց նորարարությունների դեռևս նախագծման և մշակման փուլում կարողանան կազմակերպել աշխատանքն այնպես, որ առավելագույն արդյունավետության հասնեն և՛ ֆինանսների, և՛ այլ ռեսուրսների վատնումից խուսափելու համար:

Համայնքը, ըստ ֆորումի կազմակերպիչների, կդառնա նորարար մտածողների համախմբման հարթակ, որը կօգնի համատեղել պետական հատվածի փորձը ակադեմիական և քաղաքացիական հասարակության գիտելիքների հետ նորարարության միջոցով փոփոխությունների հասնելու համար: Այն նաև կդառնա առաջատար ուժ, որն իրականացնում է բարեփոխումներ և դա անում է արդյունավետ՝ հիմնվելով միջազգային լավագույն փորձի վրա։

«Մեր երկարաժամկետ նպատակն այն է, որ ցանկանում ենք ունենալ ճկուն, հարմարվողական, նորարարական, ստեղծագործ պետական ​​համակարգ, որը նորարարություններ ներմուծելիս կարողանա ինքնուրույն կանխատեսել խնդիրները, ճանաչել դրանց ներկայությունը, հարմարվել դրանց կամ լուծել դրանք»,- նշեց Ճորոխյանը։

Համաժողովին բացման խոսքով հանդես եկավ Հայաստանում ԵՄ պատվիրակության ղեկավար, դեսպան Վասիլիս Մարագոսը, որը բարձր գնահատեց Հայաստանի կառավարության հանձնառությունը բարեփոխումների և ժողովրդավարական ինստիտուտների ամրապնդման գործում և ընդգծեց թվային և կանաչ փոխակերպման կարողությունների ստեղծման կարևորությունը՝ ի շահ երկրի քաղաքացիների։

Իր հերթին Հայաստանում ՄԱԶԾ մշտական ​​ներկայացուցիչ Նաթիա Նացվլիշվիլին ընդգծեց նորարար լուծումների հրատապ անհրաժեշտությունն աշխարհում, որը լի է մշտական ​​փոփոխություններով և անկանխատեսելի մարտահրավերներով։

ԱՄԷ վարչապետի գրասենյակի ռազմավարական նորարարության հարցերով խորհրդական Ջուլիո Կուաջիոտոն ֆորումում իր ելույթի ժամանակ անդրադարձավ նորարարության համակարգային մոտեցումներին և նորարարության ընդգրկմանը ազգային համակարգերում։

Պորտուգալիայի պետական հատվածի LabX ինովացիոն կենտրոնի ղեկավար Էլզա Բելլոն միջոցառմանը միացավ տեսակապով և իր ելույթում ընդգծեց նորարարության ինստիտուցիոնալացման կարևորությունը, կիսվեց պետական ոլորտում նորարարների համայնք ստեղծելուն ուղղված կազմակերպչական փոփոխությունների ռազմավարություններից և ջանքերից սերտած դասերով։

Ֆորումի մասնակիցները մասնակցեցին նաև ինտերակտիվ և ներառական սեմինարների, որոնք նշանավորում են պետական հատվածի նորարարների համայնքային առաջին պաշտոնական միջոցառման մեկնարկը: Այս սեմինարները ծառայեցին որպես հարթակ՝ գնահատելու պետական ծառայողների կարիքները համայնքաշինության և կոլեկտիվ ուսուցման տեսանկյունից, ինչպես նաև գաղափարներ մշակելու ապագա հանրային գործունեության համար: