Երևանում կառուցապատողների համար մեծ տուրք է սահմանվել. լրացուցիչ ֆինանսական բե՞ռ, թե՞ անհրաժեշտություն

Երևանի ավագանին վերջերս սահմանել է նոր՝ բավականին մեծ վճար, որը կառուցապատողները պետք է վճարեն նախագծային թույլտվություն ստանալու համար (Ճարտարապետահատակագծային առաջադրանք, ՃՀԱ)։ Գումարը բավականին մեծ է (առնվազն 4 մլն դրամ) և կախված է շենքերի և շինությունների ընդհանուր մակերեսից։ (ֆոտոռեպորտաժ)

Կառուցապատողների մոտ այս որոշումը տարակուսանք ու վրդովմունք է առաջացնում, մինչդեռ քաղաքապետարանի ներկայացուցիչները պնդում են, որ դա բխում է մայրաքաղաքի շահերից և անհրաժեշտ է դրա հետագա զարգացման համար։ Այս կապակցությամբ «Կառուցապատողների հայկական ասոցիացիան» քննարկում էր կազմակերպել «Կառուցապատողների համար լրացուցիչ ֆինանսական պարտավորություններ նախատեսող Երևան քաղաքի ավագանու 27.06.2023 թ. որոշման ազդեցության գնահատումը»  թեմայով՝ ասոցիացիայի անդամ կառուցապատողների և այլ կառուցապատողների, քաղաքապետարանի, ավագանու և կառավարության ներկայացուցիչների մասնակցությամբ։

Լրացուցիչ ֆինանսական բեռ

Երևան քաղաքի ավագանու 27.06.2023թ. թիվ 817-Ն որոշումը, որով սահմանվում է տեղական տուրքերի դրույքաչափերի փոփոխություն և սահմանվում են նոր տուրքեր ու վճարներ,   կառուցապատողների մոտ մի շարք հարցեր ու առարկություններ է առաջացնում, պնդում է Կառուցապատողների ասոցիացիայի նախագահ Գուրգեն Գրիգորյանը։

Առաջին հերթին, այս որոշումը իրավական տեսանկյունից խոցելի է, և փորձագետները դրանում իրավական որոշակիության և իրավական որոշակի նորմերի հետ կապված մի շարք խնդիրներ են տեսնում։ Օրինակ՝ տեղական տուրքերի և վճարների մասին օրենքի համաձայն՝ դրանց չափը պետք է համապատասխանի մատուցվող ծառայությունների արժեքին։ Այս դեպքում ավագանու որոշման հիմնավորումից ամենևին էլ պարզ չէ, թե կոնկրետ որ ծառայությունների և գործառույթների համար պետք է կառուցապատողները մուծեն այդ վճարները։ Անհասկանալի է նաև, թե գնագոյացման ինչ մեխանիզմներ են կիրառվել և ինչ հաշվարկներ են ընկած այս որոշման հիմքում։

Երկրորդ՝ անհասկանալի է, թե ինչու է այս որոշման մեջ կիրառվել գոտիավորումը, եթե բոլոր կառուցապատողներին, անկախ նրանից, թե կոնկրետ որտեղ է իրականացվելու շինարարությունը, իրենց մուծած վճարների դիմաց առաջարկվելու են նույն ծառայություններն ու գործառույթները։

Երրորդ՝ անցումային դրույթները ավագանու որոշմամբ սահմանված չեն, և հարցն այն  մասին, թե արդյոք որոշումը հետադարձ ուժ ունի, նույնպես կարգավորված չէ։

Հետևաբար, դրույքաչափերի փոփոխությունը և նոր վճարների ու տուրքերի ներդրումը տարվա կեսից անհավասար մրցակցային պայմաններ է ստեղծում այն կառուցապատողների համար, ովքեր դեռ պետք է ստանան ՃՀԱ՝ որոշման ուժի մեջ մտնելուց հետո՝ համեմատած նրանց, ովքեր արդեն հասցրել են ստանալ այդ փաստաթուղթը։

Բացի այդ, կան բազմաթիվ դեպքեր, երբ կառուցապատողները դեռևս մի քանի ամիս առաջ են դիմել ՃՀԱ-ի համար, սակայն այդ փաստաթուղթը ստացել են միայն ավագանու հիշատակվող որոշումն ուժի մեջ մտնելուց հետո և ստացվում է, որ պայմանավորված քաղաքապետարանի կողմից ժամկետների խախտմամբ` նրանք ստանում են հայտարկվող քաղաքաշինական փաստաթուղթը էականորեն ուշ ու ստիպված են լինելու վճարել սույն վճարը։

Չորրորդ, ինչպես նշեց Գրիգորյանը, քաղաքապետարանի որոշումը շահագրգիռ կողմերի, քաղաքաշինության կոմիտեի կամ էկոնոմիկայի նախարարության հետ չի քննարկվել։

«Սա որոշում է, որը կարող է ազդել տնտեսության վրա, բայց այն չի քննարկվել տնտեսության հետ անմիջական կապ ունեցող սուբյեկտների և քաղաքաշինության ոլորտի լիազոր մարմնի հետ»,- նշեց Գրիգորյանը։

Նրա խոսքով, եթե նախկինում Երևանում շինթույլտվություն ստանալն արժեր 700 հազար դրամ, ապա այժմ այդ թիվը հասել է մի քանի տասնյակ միլիոն դրամի։ Կառուցապատողները, ըստ Գրիգորյանի, դեմ չեն ավելի շատ վճարել, եթե այդ դեպքում կարողանան հույս դնել բարձրորակ ծառայություններ ստանալու վրա (օրինակ՝ ժամանակին կտրամադրվեն պահանջվող փաստաթղթերը), չէ՞ որ սա է տեղական տուրքերի ամբողջ իմաստը։ Իսկ եթե կառուցապատողներին առաջարկվող ծառայությունները պարզվեն, որ անորակ են (օրինակ, նրանք խոստացված փաստաթղթերը քաղաքապետարանից չեն ստանում նշված ժամկետում), ապա պետք է կիրառվեն սանկցիաներ` հայելային պատասխանատվություն քաղաքային իշխանության պաշտոնատար անձի նկատմամբ։

Ոչ մի նման բան, սակայն, նոր որոշման մեջ չի հիշատակվում, և այս պահը կարգավորող այլ օրենքներ և կանոնակարգեր նույնպես չկան։

Ամենը հանուն մայրաքաղաքի՞

Ավագանու որոշումը՝ ճարտարապետահատակագծային թույլտվություն տալու համար տուրք մտցնելու մասին, ըստ Երեւանի փոխքաղաքապետ Ստեփան Մաչյանի, կառուցապատողների կամ քաղաքաշինության մասին չէ, խոսքը Երեւանի մասին է։

«Այսօր մենք գտնվում ենք կառուցապատման շատ ակտիվ փուլում։ Մեր մայրաքաղաքում կա ձևավորված քաղաքաշինական միջավայր, որը, ըստ մասնագետների և քաղաքացիների, չի համապատասխանում մեր ակնկալիքներին։ Մենք ունենք բակերի բացակայություն, կամ ունենք բակեր, որոնք ուղղակի լցված են ավտոտնակներով, մենք ունենք կանաչ տարածքների բացակայություն, այգիների սակավություն, ենթակառուցվածքների խիստ անհրաժեշտություն։ Ըստ էության, Երևանի ավագանին չի համակերպվում այն քաղաքաշինական միջավայրի հետ, որը ձևավորվել է այսօր։ Եվ մենք գործուն մեխանիզմներ ենք կիրառում այս միջավայրը բարելավելու և ավելի լավ, ավելի մատչելի, գեղեցիկ և հարմարավետ Երևան ստանալու համար»,- նշեց Մաչյանը։

Նրա խոսքով՝ որպեսզի քաղաքը զարգացման լրացուցիչ հնարավորություններ ընձեռի, անհրաժեշտ է զարգացնել առկա միջավայրն ու ենթակառուցվածքները։ Օրինակ, ըստ նրա՝ 1000 բնակչին մեկ մանկապարտեզ պետք է լինի՝ 180 երեխայի համար։

«1000 բնակիչը 3 նորակառույց է։ Եթե 3 նոր շենք կառուցելու թույլտվություն ենք տալիս, քաղաքը պետք է նաև մեկ նոր մանկապարտեզ տրամադրի։ Եթե սա չանենք, 3 շենքի համար չենք կարողանա ՃԱԱ տրամադրել»,- նշեց Մաչյանը՝ հավելելով, որ բացի մանկապարտեզներից, քաղաքին անհրաժեշտ են նաև այլ ենթակառուցվածքներ՝ ճանապարհներ, տրանսպորտ, կանաչ տարածքներ և այլն։ Ըստ Մաչյանի՝ ավագանու հունիսի 27-ի որոշմամբ սահմանվել է նոր տուրք, որը թույլ կտա քաղաքին ավելի լայնածավալ շինթույլտվություններ տալ և լուծել ճարտարապետահատակագծային առաջադրանքների և շինթույլտվության տրամադրումը խոչընդոտող խնդիրները։ Ստացված միջոցները, որոնք, ըստ քաղաքապետարանի ներկայացուցչի, կկազմեն տարեկան մոտ 2,5-3 մլրդ դրամ, ուղղվելու են ենթակառուցվածքների զարգացմանը, բակերի ընդլայնմանը, կանաչ տարածքների ստեղծմանը։

«Սա լավ հնարավորություն է կառուցապատողների համար սոցիալական պատասխանատվություն դրսևորելու և նպաստելու քաղաքի զարգացմանը: Կարծում եմ, որ այս տուրքի ներդրումը մեր բարեփոխումների երկրորդ փուլի կարևորագույն քայլերից է, և քաղաքը պետք է բավարար ռեսուրսներ ունենա նոր ակտիվ շինությունները սպասարկելու համար»,- ասաց Մաչյանը։

Լուծում կա՞

NEWS.am-ի հետ զրույցում կառուցապատողների ասոցիացիայի նախագահ Գուրգեն Գրիգորյանը նշեց, որ ասոցիացիան ոչ մի կերպ դեմ չէ համայնքի կամ պետության կողմից իրականացվող ծրագրերին մասնակցությանը, այդ թվում՝ ինժեներական ենթակառուցվածքների ոլորտում։ «Վառ օրինակ է գազամատակարարման ցանցի արդիականացման աշխատանքները, որտեղ մենք՝ որպես ասոցիացիա, համախմբել ենք անդամ կառուցապատողներին և իրենց ֆինանսական միջոցներով մի քանի տասնյակ կիլոմետր երկարությամբ գազատարի կառուցման աշխատանքներ ենք ուղեկցել»,- ասաց նա։

Կառուցապատողները, սակայն, պետությունից և համայնքից ակնկալում են ադեկվատ և կանխատեսելի բիզնես միջավայրի ապահովում: Օրինակ, ինչպես նշեց Գրիգորյանը, կառուցապատողը պետք է իմանա, որ մեծ վճարում կատարելով՝ կարող է ակնկալել որակյալ ծառայություններ՝ սահմանված ժամկետում կստանա ՃՀԱ-ն և այլ փաստաթղթեր՝ առանց ուշացումների, անհիմն մերժումների և այլ խնդիրների, և այսպես շարունակ։

Բացի այդ, ինչպես նշեց Գրիգորյանը, այսօր չկա հակակշիռների և զսպիչների համակարգ, և կառուցապատողը չի կարող վստահ լինել, որ քաղաքապետարանը որևէ պատասխանատվություն կկրի, եթե, օրինակ, խախտի փաստաթղթերի ներկայացման ժամկետները։ Կառուցապատողներն այս հարցով արդեն դիմել են Ազգային ժողովի իրենց գործընկերներին, սակայն այս ոլորտում դեռ լուրջ առաջընթաց չկա։

Այս պահին, ինչպես նշեց Գուրգեն Գրիգորյանը, կառուցապատողները խնդրում են Երևանի քաղաքապետարանին՝ գոնե ժամանակավորապես հետ կանչել 27.06.2023 թվականի թիվ 817-Ն որոշումը։

Ըստ նրա՝ իդեալական կլիներ, իհարկե, պարզապես չեղարկել այս որոշումը, չէ որ նոր տեղական վճարի ներդրումը լրացուցիչ ֆինանսական բեռ է կառուցապատողների համար։ Իսկ եթե անհնար է հրաժարվել այս տուրքից, ապա պետք է գոնե սկսել քննարկում և գալ փոխշահավետ լուծման, որն ավելի բարենպաստ պայմաններ կստեղծի կառուցապատողների համար, և նրանք հստակ կհասկանան, թե կոնկրետ ինչի համար են վճարում տուրքերը և ինչ կարող են ակնկալել դրա դիմաց, ինչպես նաև բարձրացնել երկրում և քաղաքում գործարար միջավայրի որոշակիության և կանխատեսելիության մակարդակը: