Ինչո՞ւ մենք դեռ չենք հասկանում, թե ինչ է նշանակում «առողջ մարդ»

Ի՞նչ նկատի ունենք, երբ ասում ենք «առողջ մարդ»: Ո՞ւմ կարելի է առողջ համարել, իսկ ո՞ւմ՝ ոչ. Առաջին հայացքից այս հարցերը բավականին պարզ են թվում, բայց իրականում ոչ ոք չգիտի դրանց պատասխանները, նույնիսկ գիտնականները:

Ամերիկացի կենսաֆիզիկոս, Փենսիլվանիայի պետական ​​համալսարանի բժշկական քոլեջի (Penn State) գիտական ​​և կիրառական հետազոտությունների կենտրոնի (Centre for Translational Systems Research) ղեկավար Նիկոլայ Դոխոլյանը երկար տարիներ զբաղվել է քաղցկեղի եւ նեյրոդեգեներատիվ հիվանդությունների բուժման, ինչպես նաեւ ընդհանրապես մարդու առողջության ոլորտում հետազոտություններով:

Եվ, ըստ նրա, այսօր մենք իսկապես չգիտենք, թե ինչ է նշանակում «առողջ մարդ»։

Ի՞նչ է «առողջ մարդը»

«Մենք հասկանում ենք, երբ ինչ-որ բան մեզ ցավ է պատճառում, կամ երբ ինչ-որ բան այն չէ: Երբ ինչ-որ բան «այն չէ», դա հասկացվում է, երբ համեմատում ենք այն իրավիճակի հետ, երբ նույն մարդու մոտ ամեն ինչ «նորմալ»,- NEWS.amTech-ի հետ զրույցում ասաց մասնագետը։

Նրա խոսքով, մենք ընդհանրապես չենք հասկանում, թե ինչ է նշանակում «նորմալ», երբ խոսքը վերաբերում է մարդու առողջությանը։ Իսկ այն, որ մենք բոլորս տարբեր ենք, միայն բարդացնում է խնդիրը, քանի որ նորմայի հասկացությունը բոլորի համար տարբեր է։

«Նորմա՞լ է, որ մենք ալերգիկ ռեակցիաներ ենք ունենում, քանի որ այն միջավայրում չենք, որտեղ սովորաբար հայտնվում ենք: Միևնույն ժամանակ, մեր առողջության հետ կապված ամեն ինչ կարող է լիովին նորմալ լինել։ Փաստորեն, կենսաբանության մեջ նորմալություն հասկացությունը սահմանված չէ, ինչպես սահմանված չէ մարդու գենոմ հասկացությունը: Հիմա մեր մեծ նպատակն է սահմանել, թե ինչ է «baseline»-ը, ինչ է նշանակում «առողջ մարդը»։

Ինչպե՞ս հասկանանք, թե ինչն է պետք բուժել, ինչը ոչ

Եթե ​​մենք լիովին չենք հասկանում, թե ինչն է համարվում նորմալ և առողջ, ինչպե՞ս կարող ենք հասկանալ, թե ինչն է պետք բուժել, ինչը` ոչ:

Պարզվում է, որ այս հարցն այնքան էլ պարզ չէ, որքան կարող է թվալ։

Ինչպես նշեց Դոխոլյանը, եթե մարդը բժշկի է դիմում կոնկրետ հիվանդությամբ, օրինակ՝ քաղցկեղով, ամեն ինչ բավականին պարզ է՝ մարդը հիվանդ է և պետք է բուժվի։ Բայց կան հիվանդություններ, որոնք մարդը երկար ժամանակ չի կարող կռահել։ Դրանք ներառում են, օրինակ, նեյրոդեգեներատիվ հիվանդությունները, ինչպիսիք են, օրինակ, Ալցհեյմերի հիվանդությունը։

«Մարդը գալիս է հիվանդանոց և ասում, որ կորցնում է հիշողությունը: Խնդիրն այն է, որ գործընթացները, որոնք բերում են դրան, սկսվել են 20 տարեկանից, իսկ հիմա նա 70 տարեկան է»,- ասաց մասնագետը։

Սա նշանակում է, որ երբ այս հիվանդը 20 տարեկան էր, նա արդեն առողջ չէր, նրա մարմնում արդեն լուրջ փոփոխություններ էին տեղի ունենում, պարզապես նա դեռ գաղափար չուներ այդ մասին։

Մասնագետի խոսքով, եթե մենք կարողանանք ավելի լավ հասկանալ, թե ինչ է առողջությունը, մեզ համար ավելի հեշտ կլինի որոշել, թե երբ է մարդու հետ սկսում ինչ-որ բան տեղի ունենալ, որը դուրս է գալիս առողջության հասկացությունից։ Եվ այդ ժամանակ ավելի հեշտ ու ժամանակին կլինի միջամտելը՝ կանխելով հիվանդության հետագա զարգացումը։

Ինչպե՞ս պահպանել առողջությունը

Ի՞նչ կարելի է անել առողջ մնալու համար, նույնիսկ եթե մենք դեռ լիովին չենք հասկանում, թե դա ինչ է նշանակում: Ի՞նչ կարելի է անել տարբեր հիվանդությունների առաջացման վտանգը նվազեցնելու համար։

Դոխոլյանի խոսքով, պետք է վերահսկել սննդակարգը, լինել ֆիզիկապես ակտիվ. «Ես շատ պարզ փիլիսոփայություն ունեմ այս հարցում. Այն, ինչ մենք օգտագործում ենք, ինչ մտնում է մեր օրգանիզմ, այսպես թե այնպես ազդում է մեր առողջության վրա։ Վերջերս մենք հրապարակեցինք մի հոդված, որտեղ ցույց տվեցինք, որ ցանկացած մոլեկուլ, որը դուք ուտում եք, սովորաբար ազդում է մարմնում հայտնաբերված մոտ 1000 տարբեր տեսակի սպիտակուցների վրա: Դա ստիպում է մտածել՝ երբ ես ինչ-որ բան եմ ուտում, ուզո՞ւմ եմ, որ այս կամ այն ​​բաղադրիչը մտնի իմ օրգանիզմ: Չէ՞ որ դա կարող է բացասաբար ազդել նրա վրա։ Ավելին, այն դարաշրջանում, որում մենք ապրում ենք այսօր, սինթետիկ և ինժեներական սննդի դարաշրջան է: Այն շատ է, և դրան ավելացել են բազմաթիվ կոնսերվանտներ, ինչպես նաև ներկանյութեր։ Այդ ամենն ազդում է մարմնի վրա»:

Մասնագետի խոսքով՝ իրենք տանը չեն օգտագործում վերամշակված մթերքներ ու կիսաֆաբրիկատներ։ Իր ընտանիքը միայն թարմ մթերք է գնում։

Ֆիզիկական ակտիվությունը, ըստ Դոխոլյանի, նույնպես շատ կարևոր է առողջության պահպանման համար:

«Մենք ուսումնասիրում ենք կողային ամիոտրոֆիկ սկլերոզը, որի դեպքում մարդը խախտում է շարժիչ նեյրոնի և մկանային բջջի կապը։ Անհասկանալի է, թե ինչու է դա տեղի ունենում, և ով է մեղավոր, բայց և՛ նեյրոնը, և՛ մկանային բջիջը սկսում են մահանալ: Եթե ​​մկանային բջիջը մեռնում է, քանի որ նեյրոնային բջիջը անելիք չունի, այն նույնպես, ի վերջո, մահանում է: Այսինքն՝ նրանց միջև միշտ կա որոշակի փոխազդեցություն։

Պարզ օրինակ մարզիկների համար՝ եթե մարզիկը դադարում է մարզվել, նա սկսում է կորցնել մկանային զանգվածը։ Ծերացման առաջին ցուցանիշը մկանային զանգվածի կորուստն է։ Այնպես որ, վարժությունը երկրորդ ամենակարևոր բանն է»:

Ֆիզիկական ակտիվությունը, ըստ նրա, ոչ միայն մեծացնում է մկանային զանգվածը, այլեւ նպաստում է թթվածնի հոսքին դեպի ուղեղ ու մնացած բոլոր օրգաններ։ Մկանային ակտիվությունը նաև ստիպում է մարմնին արտադրել նեյտոհաղորդիչներ, որոնք կլանում են ցավը և բարձրացնում տրամադրությունը:

«Պարտադիր չէ մարզասրահ գնալ, պարզապես պետք է շարժվել», - նշել է մասնագետը։